زنجبیل از آن دسته گیاهانی می باشد که مصرفش برای هر فردی لازم است و باید در رژیم غذایی حتما گنجانده شود، زنجبیل به دلیل داشتن ترکیبات شیمیایی جادویی، درمانگر بسیاری از بیماری های ناعلاج می باشد و همچنین در طب سنتی کشور های مختلفی نظیر : ایران ، چین ، هند جزء مهمترین گیاهان محسوب می شود. زنجبیل به غیر از استفاده های دارویی و درمانی که دارد، به عنوان چاشنی و طعم دهنده غذاها نیز استفاده میشود. در این مطلب به طور کامل به خواص و فواید زنجبیل برای سلامتی خواهیم پرداخت.
زنجبیل
مهم ترین ترکیبات زنجبیل شامل مواد بودار سوزاننده ای است که بیشتر اثرات اصلی آن مربوط به همین مواد است ترکیبات اصلی آن شامل: انواع قندها (۵۰ تا ۷۰ درصد)، چربی ها ( ۳ تا ۱۸ درصد) ، اولئورزین (۴ تا ۵/۷درصد) و ترکیبات سوزاننده (۱ تا ۳ درصد) است یک قاشق غذاخوری زنجبیل تازه(۶ گرم) حاوی ۵ کالری، یک گرم کربوهیدرات و مقدار بسیار جزئی چربی، پروتئینو فیبر می باشد.
زنجبیل خواص ترموژنیک دارد؛ مواد غذایی ترموژنیک به خوراکیهایی اطلاق میشود که دمای بدن را افزایش میدهند و در نتیجه سوخت و ساز بدن را تحریک میکنند. به همین دلیل نیز به چربیسوزی کمک زیادی میکنند. زمانی که متابولیسم بدن بالا باشد چربیهای بیشتری میسوزاند، کاری که فقط با رژیم گرفتن امکانپذیر نخواهد بود.
علاوه بر این زنجبیل برای هضم غذا مفید است. به خاطر اینکه میتواند حرکات مواد غذایی را در معده و رودهی کوچک کنترل کند. زمانی که هضم غذا به راحتی و درستی انجام میگیرد میشود سادهتر لاغر شد. یعنی بدون تحمل دل درد، گاز معده یا نفخ و غیره.
محققان هلندی به این نتیجه رسیدهاند که زنجبیـل متابولیسم بدن و روند سوخت و ساز چربیها را بالا میبرد. به عقیدهی این محققان زنجبیـل احساس سیری طولانی مدتی ایجاد میکند و جلوی پُرخوری را میگیرد. نتایج بررسیها نشان میدهد که تأثیر ریزوم زنجبیـل مشابه فلفل سیاه، چای سبز، چای سیاه، کافئین و کاپسایسین (یکی از ترکیبات موجود در فلفلها) میباشد. برای همین هم اثرات مثبتی در کاهش وزن دارد.
اگر احساس میکنید که این اواخر کمی چاق شدهاید و شکم و پهلوهایتان چربی آورده است زمان آن فرا رسیده تا سریع وارد عمل شوید و به فکر چربیزدایی از این مناطق باشید. در گام اول یادتان باشد که برای لاغری لازم است که به مدت چند روز چای زنجبیلی میل کنید. این چای مکمل مناسبی برای یک رژیم سالم است. علاوه بر این لازم است که مصرف چربی را کاهش دهید و تغذیهی مناسبی سرشار از سالاد، سبزیجات بخارپز، پروتئینهای سالم، فیبرهای غذایی و آب را دریابید.
اگر علاوه بر موارد اشاره شده، روزانه کمی ورزش نیز اضافه کنید، مطمئن باشید که مصرف یک فنجان چای زنجبیلی بعد از هر وعدهی غذایی باعث میشود که در مدت ۵ هفته به وزن ایده آل خود نزدیک شوید. فراموش نکنید که لاغری و رسیدن به تناسباندام نیاز به ارادهی قوی و کمی تلاش دارد. پس اراده کنید و توصیههای زیر را به کار ببندید.
چای زنجبیل لیمو، نه تنها در کمک به از دست دادن وزن اضافه مؤثر است بلکه میتواند به شما کمک کند که وزن فعلیتان را حفظ کنید. مواد بیو اکتیو خاص موجود در لیمو به جلوگیری از افزایش وزن کمک میکنند. یک مطالعه ثابت کرد که توانایی لیمو برای افزایش بتااکسیداسیون پراکسی زومال در بدن، به موشهای آزمایشگاهی کمک کرد تا وزن فعلیشان را حفظ کنند و در عین حال مانع تجمع چربی شد.
علاوه بر این، عطر خالص لیمو نیز برای کاهش وزن مفید است. عطر لیمو، سیستم عصبی پاراسمپاتیک را فعال کرده، سرعت سوخت و ساز را افزایش میدهد و عملکرد ارگانها را بهبود میبخشد و همزمان با تمام اینها، استرس را کاهش داده و هوسها را فرو مینشاند. شما درحالت ایده آل باید چای زنجبیل لیمو را در صبح بنوشید. برای بهره مندی از مواد مغذی سودمند زنجبیل لیمو، همیشه از مواد تازه استفاده کنید.
سرطان، بیماری بسیار جدی و خطرناکی است که با رشد کنترل نشده سلول های غیر طبیعی شناخته می شود. در سال های اخیر عصاره زنجبیل به عنوان یک درمان جایگزین برای برخی انواع سرطان ها مورد بررسی و مطالعه قرار می گیرد. خواص ضد سرطانی زنجبیل به جینجرول نسبت داده می شود؛ ماده ای که به مقدار بسیار زیاد در زنجبیل خام یافت می شود. جینجرول اصلی ترین ترکیب فعال زیستی زنجبیل به شمار می رود و دارای اثرات قوی ضد التهابی و آنتی اکسیدانی می باشد.
در مطالعه ای که پژوهشگران بر روی ۳۰ فرد صورت دادند، مشخص شد که مصرف ۲ گرم عصاره زنجبیل در روز، تعداد مولکول های مستعد ابتلا به التهاب را در روده بزرگ به میزان قابل توجهی کاهش می دهد. با این حال مطالعه پیشگیرانه صورت گرفته بر روی گروهی از افراد که در معرض خطر جدی ابتلا به سرطان قرار داشتند، این یافته ها را تایید نکرد.
زنجبیل به درمان سرطان تخمدان کمک میکند. نتایج پژوهشهایی که در مرکز مطالعات سرطان در دانشگاه میشیگان انجام شده است نشان میدهد که پودر زنجبیل روی سلولهای سرطانی تأثیر میگذارد و به از بین بردن آنها کمک میکند. توصیه میکنیم در تهیهی غذاهایتان از این ادویهی پرخاصیت استفاده کنید. میتوانید یک نوک انگشت از آن را به شیر یا چایتان اضافه کنید. در تهیهی کیک و شیرینی نیز از این ادویهی پر خاصیت استفاده کنید.
چای زنجبیل درمانی خانگی و بدون عوارض برای سرماخوردگی است که علاوه بر درمان سرماخوردگی در تسکین علائمی مانند خارش گلو و احتقان بینی تاثیر ثابت شدهای دارد. زنجبیـل باعث افزایش سیستم ایمنی بدن میشود و به بدن شما کمک میکند تا توان بیشتری برای مقابله با سرماخوردگی داشته باشید.
البته چای زنجبیـل با خاصیت درمانی کامل برای سرماخوردگی ترکیبی از زنجبیـل، پودر یا چوب دارچین، میخک و عسل است. عسل دارای اثر تسکین دهنده است و خارش گلو را آرام میکند. اگر از مشکلات سینوس هم رنج میبرد حتما میخک را به این ترکیب اضافه کنید چرا که عسل و میخک در کنار هم تاثیر آرامشبخش فوقالعادهای برای بازکردن راههای سینوس و بینی دارند.
به اعتقاد درمانگران گیاه درمانی و طب سنتی مصرف برگ های زنجبیـل نیز در تسکین التهاب و تورم گلو و مجاری تنفسی بسیار موثر است. برای این منظور درمانگران توصیه می کنند در زمان ابتلا به سرماخوردگی چند برگ از گیاه زنجبیـل را در دهان بگذارید و آهسته بجوید یا عصاره به دست آمده از جوشانده برگ های زنجبیـل را غرغره کرده و از خواص آن برای درمان التهاب ها وتسکین دردهای گلو استفاده کنید.
آرتروز از جمله شایع ترین بیماری های مفصلی در سطح جهان می باشد. این بیماری سبب انحطاط و تباهی مفاصل بدن شده و در نهایت به مشکلاتی نظیر درد و خشکی مفاصل منجر می شود. در یک مطالعه کنترل شده بر روی ۲۴۷ فرد مبتلا به آرتروز زانو مشخص گردید کسانی که از عصاره زنجبیل استفاده می کنند، درد کمتری داشته و و به دارو های مسکن کمتری نیاز دارند. نتایج مطالعه دیگری که در این باره صورت گرفت حکایت از این موضوع داشت که استفاده مالشی و موضعی ترکیبی از زنجبیل، بنه، دارچین و روغن کنجد می تواند درد و سفتی مفاصل را در مبتلایان به آرتروز کاهش دهد.
به عقیدهی محققان زنجبیل خواص ضدالتهابی دارد و یک مسکن طبیعی فوقالعاده است. این ادویهی خوش عطر حاوی ترکیبات ضدالتهابی به نام جینجرول میباشد که با هر گونه التهاب مقابله میکنند. برای همین افرادی که از آرتریت روماتوئید رنج میبرند میتوانند از زنجبیل استفاده کنند. به خاطر اینکه ژینژرول موجود در آن باعث کاهش التهاب مفاصل شده و دردهای ناشی از آن را تسکین میدهد. توصیه میکنیم افرادی که دچار آرتروز و کلا دردهای مفصلی هستند به طور مرتب از ریزوم زنجبیل استفاده کنند.
نتایج پژوهشهای متعدد نشان میدهد که افرادی که با شروع اولین علائم میگرن یا سردرد زنجبیل مصرف میکنند درد کمتری احساس میکنند. به خاطر اینکه ترکیبات موجود در زنجبیـل باعث مسدود شدن ترشح هورمونهای التهاب زا میشود. نتایج بررسیهای دیگر نیز نشان میدهد زنجبیل میتواند به بهبود و تسکین آرتریت کمک کند.
دانشمندان بر این باورند که افرادی که از آرتروز یا پولی آرتریت روماتوئید رنج میبرند و روزانه پودر زنجبیل میل میکنند درد و تورم کمتری در مفاصل خود احساس میکنند. توصیه میکنیم مقداری پودر زنجبیـل به شیر یا چای خود اضافه کنید. میتوانید از زنجبیل تازه برای تهیهی غذاهایتان نیز استفاده کنید.
هر چند این حوزه از مطالعات علمی نسبتا جدید محسوب می شوند، اما می توان گفت که زنجبیل دارای خواص ضد دیابتی قوی است. در مطالعه جدیدی که در سال ۲۰۱۵ بر روی ۴۱ بیمار مبتلا به دیابت نوع ۲ صورت گرفت، مشخص گردید که مصرف ۲ گرم پودر زنجبیل در هر روز قند خون ناشتا را ۱۲% کاهش می دهد. زنجبیل هم چنین شاخص HbA۱c (شاخصی برای وضعیت قند خون در بلند مدت) را به طور چشمگیری بهبود می بخشد، به گونه ای که مصرف آن در یک دوره زمانی ۱۲ هفته ای با ۱۰% کاهش در شاخص HbA۱c همراه است.
نتایج این مطالعه هم چنین نشان داد مصرف زنجبیل کاهش ۲۸ درصدی نسبت ApoB/ApoA-I و نیز کاهش ۲۳ درصدی شاخص لیپو پروتئین های اکسید شده را به دنبال دارد. این دو از مهمترین عوامل خطر بیماری های قلبی هستند؛ بنابراین زنجبیل موجب کاهش میزان این دو شاخص و در نتیجه کاهش خطر بیماری های قلبی می شود.
نتایج این آزمایش فوق العاده چشمگیر هستند. با این حال باید به این موضوع دقت داشت که مطالعه مذکور یک پژوهشی کوچک بوده و نتایج بالا نیاز به تایید و اثبات در یک پژوهش بزرگ دارند.
اگر به علل مختلف دچار حالت تهوع شده اید، استفاده از زنجبیل می تواند بسیار مفید و کارساز باشد. پودر، نوشیدنی زنجبیل، قرص و یا مربای آن باعث تسکین معده و جلوگیری از آشوب آن میشود. نتایج پژوهشها نشان میدهد که زنجبیل به اندازهی داروی اسکوپولامین یا همان هیوسین موثر عمل میکند. این دارو که بدون نسخه تجویز میشود و برای پیشگیری از ماشینگرفتگی، دل درد و غیره مصرف میشود.
در تحقیقات به عمل آمده تا کنون، زنجبیل در مقابله با تهوع فوق العاده موثر ظاهر شده است؛ برای مثال، زنجبیل تاریخی طولانی در درمان عوارض حضور در دریا (مانند سرگیجه و تهوع) دارد. شواهدی نیز وجود دارند که نشان می دهند این ادویه ممکن است به اندازه داروهای تجویزی پزشکی موثر باشد. زنجبیل هم چنین ممکن است تهوع و استفراغ بعد از عمل جراحی و شیمی درمانی را کاهش دهد. اما بیش ترین میزان تاثیرگذاری آن در مقابله با حالت تهوع و استفراغ دوران بارداری نظیر بیماری صبح دیده می شود. بررسی نتایج ۱۲ مطالعه جداگانه بر روی زنان باردار که در مجموع ۱۲۷۸ زن باردار را مورد بررسی قرار داده بودند، مشخص گردید که مصرف ۱.۵-۱.۱ گرم زنجبیل علائم تهوع بارداری را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد؛ با این حال، در این مطالعه مصرف زنجبیل هیچ تاثیری بر دفعات استفراغ نداشت.
هرچند زنجبیل به عنوان ماده ای بی خطر در گرفته می شود، ولی بهتر است خانم های باردار قبل از مصرف مقادیر زیاد آن با پزشک مشورت نمایند. برخی بر این باورند که مصرف مقدار زیاد زنجبیل می تواند خطر سقط جنین را افزایش دهد، اما در حال حاضر هیچ مطالعه یا پژوهشی در تایید این مطلب وجود ندارد.
زنجبیل باعث هضم بهتر و سریع غذا میشود. ترکیبات موجود در زنجبیل با اثر گذاشتن روی مخاط معده و روده باعث بهبود عملکرد آنها میشود. نتایج پژوهشهای محققان هندی نیز نشان میدهد که این ادویه باعث تحریک ترشح آنزیمهای مختلفی میشود که هضم غذا را راحتتر میکنند.
میتوانید از زنجبیل تازه استفاده کنید و یا از پودر و دم کردهی زنجبیل بهره ببرید. سعی کنید در تهیهی غذاهایتان از زنجبیل استفاده کنید. اگر از طعم آن خوشتان نمیآید از کپسولهای موجود در بازار استفاده کنید. میتوانید ۰.۵ تا ۱ گرم زنجبیل خشک را با ۱۵۰ تا ۲۵۰ میلی لیتر آب دم کرده و بعد از غذا میل کنید.
افشرهی خوراکی زنجبیل حاوی خواص ملینی است که میتواند به رفع یبوست کمک کند به این منظور دو قطره از افشرهی خوراکی زنجبیل را روی شکمتان چکانده و دایرهوار در جهت عقربه های ساعت ماساژ دهید و یا اینکه یک قطره از این افشره را در یک قاشق روغن زیتون چکانده و قبل از غذا ببلعید.
پژوهش ها صورت گرفته نشان می دهد زنجبیل در مقابله با درد های عضلانی ناشی از ورزش موثر است. در یک مطالعه، مصرف روزانه ۲ گرم زنجبیل در یک دوره زمانی ۱۱ روز، درد های عضلانی را در افرادی که تمرینات مرتبط با آرنج انجام می دادند به شدت کاهش داد. تاثیر مصرف زنجبیل به صورت سریع و فوری نیست، اما می تواند در مقابله با روند افزایش روز به روز و تدریجی درد های عضلانی موثر باشد. باور دانشمندان بر این است که این اثر زنجبیل از خواص ضد التهابی آن نشات می گیرد.
اگر همیشه نفخ میکنید توصیه میکنیم به چای خود کمی زنجبیل اضافه کنید و یا اینکه یک تکهی کوچک زنجبیل تازه و پوستکنده بجوید. شما همچنین میتوانید برای جلوگیری از نفخ حاصل از خوردن حبوبات یک تا دو ورقهی نازک زنجبیل تازه را به غذای حاوی این مواد اضافه کنید. خواهید دید که نفخ به میزان قابلتوجهی کاهش پیدا خواهد کرد.
سوء هاضمه مزمن به وسیله علائمی نظیر درد و ناراحتی مکرر در قسمت بالای معده شناخته می شود. تاخیر در تخلیه معده یکی از دلایل اصلی بروز سوء هاضمه است. خوشبختانه زنجبیل سرعت تخلیه معده را در افرادی که با این مشکل دست به گریبانند، افزایش می دهد؛ برای مثال زنجبیل زمان لازم برای تخلیه معده بعد از خوردن سوپ را از حدود ۱۶ دقیقه به ۱۲ کاهش می دهد. هم چنین در مطالعه ای که بر روی ۲۴ فرد سالم انجام شد، مشاهده گردید که مصرف ۱.۲ گرم پودر زنجبیل قبل از یک وعده غذایی، سرعت تخلیه معده را ۵۰% افزایش می دهد.
درد قاعدگی به درد احساس شده در طول دوره قاعدگی زن اشاره دارد. یکی از موارد استفاده سنتی زنجبیل در تسکین انواع درد ها از جمله درد قاعدگی است. در پژوهشی در این زمینه از ۱۵۰ زن خواسته شد تا در ۳ روز اول قاعدگی خود، روزانه ۱ گرم پودر زنجبیـل مصرف نمایند. تاثیر مصرف زنجبیل بر کاهش درد با میزان اثرگذاری دارو های مفنامیک اسید و ایبوپروفن برابری می کرد. شما میتوانید دو قاشق سوپخوری ریشه زنجبیل تازه را به مدت ۱۵ دقیقه در آب خیس کنید. سپس آن را صاف نمایید و به همراه چند قطره عسل یا آبلیمو بنوشید.
سطوح بالای LDL (کلسترول بد) با افزایش احتمال ابتلا به بیماری های قلبی در ارتباط است. مواد غذایی مصرفی تاثیر بسیار زیادی بر میزان کلسترول خون دارد. در یک مطالعه ۴۵ روزه بر روی ۸۵ فرد دارای کلسترول بالا، مصرف ۳ گرم پودر زنجبیـل در روز موجب کاهش قابل توجه در بیشتر شاخص های کلسترول شد. این موضوع در یک مطالعه جانوری نیز مشاهده شده است؛ جایی که کاهش سطح کلسترول ناشی از مصرف عصاره زنجبیـل در موش های صحرایی به اندازه داروی کاهش دهنده کلسترول آتورواستاتین بود. هم چنین هر دو مطالعه کاهش میزان کلسترول تام و تری گلیسیرید خون را نشان دادند.
نتایج یک پژوهش استرالیایی نشان میدهد که زنجبیـل یک ضدانعقاد قوی است و تا حدودی قوی تر از آسپرین نیز محسوب میشود. در نتیجه مصرف آن برای بیمارانی که داروهای رقیقکنندهی خون مصرف میکنند توصیه نمیشود. به خاطر اینکه خطر خونریزی یا کبودی را در آنها بالا میبرد. اگر مشکل خونریزی دارید و یا از داروهای رقیقکنندهی خون استفاده میکنید بهتر است از مصرف زنجبیل بپرهیزید.
استرس اکسیداتیو و التهاب مزمن می تواند روند پیری را تسریع بخشد. به اعتقاد دانشمندان این موارد از جمله محرک های اصلی بروز بیماری آلزایمر و زوال شناختی مرتبط با سن است. برخی مطالعات جانوری در این زمینه نشان می دهند که آنتی اکسیدان ها و ترکیبات زیست فعال موجود در زنجبیـل می توانند پاسخ های التهابی در مغز را مهار نمایند.
هم چنین برخی شواهد نشان می دهند که مصرف زنجبیـل به طور مستقیم می تواند عملکرد مغز را بهبود بخشد. در مطالعه ای بر روی ۶۰ خانم میانسال، مشخص گردید که عصاره زنجبیل زمان عکس العمل مغز و نیز حافظه کوتاه مدت را بهبود می دهد. مطالعات جانوری بسیاری نیز توانایی زنجبیـل در مقابله با کاهش مرتبط با سن عملکرد مغز را نشان داده اند.
جینجرول، ماده زیست فعال موجود در زنجبیـل تازه، می تواند به کاهش عفونت کمک نماید. در واقع عصاره زنجبیـل می تواند رشد بسیاری از باکتری ها را مهار کند. عصاره زنجبیل در مقابله با باکتری های دهانی مربوط به برخی بیماری های التهابی لثه موثر است. هم چنین زنجبیـل تازه ممکن است برای مقابله با ویروس RSV که یکی از علل شایع عفونت های تنفسی است، موثر باشد.
زنجبیـل گیاهی است که در قرآن هم از آن به نیکی یاد شده و آمده است: «ویسقون فیها کاساً کان مزاجهازنجبیلاً» ؛ در آن جا جامی بنوشانند شان که آمیخته با زنجبیل باشد. در این آیه خداوند به اهل بهشت وعده فرموده که به پاداش کارهای نیکوی شان در دنیا به آنان شرابی می نوشاند با طعم زنجبیـل.
امام رضا علیه السلام در این زمینه ضمن توصیه این افراد به استفاده همه روزه از هفت مثقال کشمش سیاه(موویز) به صورت ناشتا و نیز استفاده همه روزه از هلیله با نبات کوبیده فرموده اند: وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ یُقِلَّ نِسْیَانَهُ وَ یَکُونَ حَافِظاً فَلْیَأْکُلْ کُلَّ یَوْمٍ ثَلَاثَ قِطَعِ زَنْجَبِیلٍ مُرَبًّى بِالْعَسَلِ وَ یَصْطَبِغُ بِالْخَرْدَلِ مَعَ طَعَامِهِ فِی کُلِّ یَوْمٍ … : کسی که می خواهد فراموشی اش کم شود و حافظه اش قوی، هر روز سه تکّه زنجبیل پرورده با عسل بخورد و در هر روز با غذای خویش، چیزی که با خردل تهیِه شده باشد نیز میل کند.