علائم کم خونی و ۱۰ درمان خانگی آنمی
کم خونی که به عنوان آنمی نیز شناخته شده‌است، زمانی رخ می‌دهد، که تعداد گلبول های قرمز خون‌تان کم‌تر از حد طبیعی است یا زمانی که گلبول های قرمز خون تان هموگلوبین کافی ندارند. از آن‌جایی که یکی از عوارض جانبی کم خونی گردش ناکافی اکسیژن است، علائم کم خونی معمولا شامل ضعف عضلانی، خستگی مداوم یا بی‌حالی، مه‌آلود شدن مغز، و گاهی اوقات تغییرات خلق و خو می‌شود. با توجه به موسسه‌ی قلب، ریه و حون (NHLBI) کم خونی شدید یا کم خونی بی‌وقفه همچنین گاهی اوقات ممکن است عوارضی را ایجاد کند از جمله آسیب دیدن قلب، مغز و سایر ارگان‌ها. کم خونی اگر درمان نشود (هرچند چنین چیزی نادر است) حتی می‌تواند مرگبار باشد. در این نوشتار با علل و علائم کم خونی یا انمی و هم روش های درمان کم خونی به صورت طبیعی و خانگی آشنا خواهید شد.
با توجه به جدی بودن کم‌خونی و شایع بودن آن در میان برخی از گروه‌های سنی – به خصوص زنان در طول سال‌های باروری و بزرگسالان بالای ۶۵ سال که دچار اختلالات خاصی هستند- لازم است که تشخیص علائم این مشکل را در خودتان و عزیزان‌تان یاد بگیرید. در ادامه در مورد شایع‌ترین علایم کم خونی، و همچنین بهترین روش‌های درمانی این علائم و کاهش عوامل خطر کم خونی، از جمله کمبود آهن و خوردن یک رژیم غذایی دارای مواد فرآوری شده‌ی زیاد، اطلاعاتی را کسب خواهید کرد.
کم خونی چیست
کم خونی “اختلالی است که توسط کمبود سلول‌های قرمز خون یا هموگلوبین در خون مشخص می‌شود.” هموگلوبین پروتئین غنی از آهن است که به خون‌تان رنگ قرمز آن را می‌دهد و کمک می‌کند که سلول‌ها اکسیژن را از ریه‌ها به باقی قسمت‌های بدن برسانند. اگر کم خونی داشته باشید، بدن‌تان به سادگی خون غنی از اکسیژن را به اندازه کافی دریافت نمی‌کند، و خستگی و ضعف را در شما ایجاد می‌کند. گلبول‌های قرمز حاوی هموگلوبین هستند. آن‌ها همچنین برای ایمنی، از جمله مبارزه با عفونت، و همچنین لخته شدن خون و جلوگیری از خونریزی بیش از حد اهمیت دانرد.
کم‌خونی به شدت با کمبود آهن مرتبط است. با توجه به مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، کمبود آهن شایع‌ترین کمبود تغذیه‌ای در ایالات متحده است. آهن به تولید هموگلوبین کمک می‌کند، و در نتیجه CDC تخمین می‌زند که تقریبا ۱۰ درصد از زنان کمبود آهن دارند. این رقم با توجه به نقش اساسی که آهن بازی می‌کند، از جمله تسهیل پخش توزیع اکسیژن، نگران‌کننده است. بدن شما برای انجام بسیاری از عملکردها در طول روز نیاز به آهن دارد اما با توجه به عواملی مانند از دست دادن خون (مثلا در اثر قاعدگی)، یک رژیم غذایی نامناسب یا ناتوانی در جذب آهن کافی از منابع غذایی، برای بسیاری از مردم زندگی با سطوح پایین آهن بسیار شایع است.
علائم شایع کم خونی (آنمی)
بدون گلبول‌های قرمز کافی که حمل اکسیژن را در بدن بر عهده دارند، انتقال مقدار کافی اکسیژن به مغز، بافت‌ها، عضلات و سلول‌ها غیرممکن است. کمی احساس رخوت و خستگی برای بسیاری از بزرگسالان به چند دلیل شایع است. این دلایل می‌توانند استرس، کمبود خواب، مبارزه با یک ویروس و یک برنامه‌ی کار شلوغ و بسیار دیگر را شامل شوند. بنابراین، هنگامی که قرار است بدانید که آیا باید کم خونی را در خودتان بررسی کنید یا نه، مهم است درک کنید که علائم کم خونی معمولا چگونه نمود پیدا می‌کنند و چه چیزی سبب می‌شود که این علائم با احساس خستگی معمولی ناشی از مشکلات دیگر در زندگی متفاوت باشد.
در این‌جا برخی از شایع‌ترین نشانه‌های کم خونی را می‌بینید که افراد بزرگسال ممکن است تجربه کنند
۱- خستگی
۲- ضعف
۳- پوست رنگ‌پریده
۴- ضربان قلب سریع یا نامنظم
۵- تنگی نفس، مشکل در تنفس، استقامت کم و توانایی کم
۶- درد قفسه‌ی سینه
۷- گیجی یا از دست دادن ثبات
۸- مشکلات شناختی، از جمله مه‌آلود شدن مغز، دشواری در تمرکز و مشکل در انجام کارها
۹- دست‌ها و پاهای سرد یا دیگر نشانه‌های مربوط به تغییر دمای بدن
۱۰- سردرد
شما همچنین باید آگاه باشید که، در ابتدا، کم خونی می‌تواند بسیار خفیف باشد در حدی که اغلب برای یک دوره‌ی زمانی گاهی اوقات حتی به مدت چند سال نادیده گرفته می‌شود. اما علائم کم خونی معمولا با توسعه‌ی اختلال بدتر می‌شوند، به خصوص اگر بیش از یک عامل خطر در بروز این مشکل تاثیرگذار بوده باشد.
شما می‌توانید با انجام یک تست هماتوکریت همراه با آزمایش هموگلوبین متوجه شوید که آیا گلبول‌های قرمز خون‌تان کم است یا نه.
فاکتورهای خطر و علل بروز کم خونی
سه دلیل اصلی وجود دارد که ممکن است کم خونی در اثر کافی نبودن تعداد گلبول قرمز ایجاد شود:
– گلبول‌های قرمز خون را به میزان کافی تولید نمی‌کنید
– به علت آسیب‌دیدگی، قاعدگی یا سایر اختلالاتی که سبب خونریزی می‌شوند، خون زیادی را از دست داده‌اید.
– بدن شما به علت رخ دادن تغییر در سیستم ایمنی، در حال از بین بردن گلبول‌های قرمز خون است.
فاکتورهای خطر و شرایط مرتبط با آنمی عبارتند از:
۱. کمبود آهن یا ویتامین B۱۲
این اتفاق زمانی می‌تواند رخ بدهد که شما به اندازه‌ی کافی غذا نمی‌خورید، یک رژیم غذایی محدود دارید، یا در صورتی که گیاه‌خوار یا وگان هستید و از مصرف محصولات حیوانی (آن‌ها منابع خوبی از آهن و ویتامین B هستند) پرهیز می‌کنید. بدن شما به منظور تولید مقادیر مناسب هموگلوبین و گلبول‌های قرمز، به آهن کافی، ویتامین ۱۲B، فولات و سایر مواد مغذی از مواد غذایی که می‌خورید نیاز دارد.
۲. زن بودن
چرا که زنان بیش‌تر از مردان دچار کم خونی می‌شوند.
۳. بیماری پرنشیوز
افرادی که دچار کم خونی پرنشیوز هستند، ویتامین B۱۲ کافی دریافت می‌کنند اما قادر به متابولیزه کردن آن یا استفاده از آن نیستند. به همین دلیل، بدن آن‌ها نمی‌تواند به اندازه‌ی کافی هموگلوبین تولید کند.
۴. بالا بودن سن
تحقیقات نشان می‌دهند احتمال بروز کم خونی در افراد بالای ۶۵ سال بیش‌تر است.
۵. بارداری
حاملگی نیز می‌تواند خطر ابتلا به کم خونی را افزایش دهد.
۶. کاندیدا
بیماری کاندیدا که می‌تواند روی جذب مواد مغذی از جمله ویتامین‌های B توسط بدن شما تاثیر بگذارد.
۷. بیماری‌های خودایمنی
بیماری‌های دیگر از قبیل یک بیماری خود ایمنی (به عنوان مثال لوپوس)، HIV / AIDS، آرتریت روماتوئید، بیماری‌های کلیوی و سرطان می‌توانند سبب بروز کم خونی شوند. اگر شما مشکلات کلیه و کم خونی دارید، اریتروپوئتین شما – یک گلیکوپروتئین که تولید گلبول‌های قرمز خون را کنترل می‌کند- ممکن است فعالیتی نداشته باشد. عدم تولید آن به میزان کافی توسط کلیه، ممکن است منجر به بروز کم خونی در شما شود.
۸. مشکلات گوارشی
داشتن یک مشکل گوارشی که جذب مواد غذایی را مختل می‌کند، مانند بیماری التهابی روده، بیماری کرون و زخم معده.
۹. مصرف مسکن
مصرف مکرر داروهای ضد درد بدون نسخه مخصوصا آسپیرین که برخی مواد مغذی را مسدود می‌کنند.
۱۰. کم خونی ارثی
گاهی اوقات کم خونی ارثی است و برای همین احتمال کمی وجود دارد که در اثر فاکتورهای سبک زندگی یا رژیم غذاییتان ایجاد شود. کم‌خونی آپلاستیک (بدن شما به اندازه‌ی کافی گلبول قرمز تولید نمی‌کند)، بیماری‌های مغز استخوان مانند سرطان خون و میلوفیبروزیس، کم‌خونی همولیتیک (گلبول‌های قرمز خون سریع‌تر از زمانی که مغز استخوان بتواند جایگزین آن‌ّها را تولید کند، از بین می‌روند) و کم‌خونی داسی‌شکل (داشتن یک فرم معیوب هموگلوبین که گلبول‌های قرمزی تولید می‌کند که نمی‌توانند مورد استفاده قرار گیرند و باعث می‌شود سلول‌های خون خیلی زود از بین بروند). اختلال ژنتیکی فاویسم نیز ممکن است به کم خونی کمک کند.
۱۱. تالاسمی
تالاسمی یکی دیگر از بیماری‌هایی است که می‌تواند منجر به کم خونی شود. نشانه‌ی این بیماری ارثی خونی کم بودن گلبول‌های قرمز و هموگلوبین است که می‌توانند باعث کم‌خونی شوند.
رژیم غذایی چگونه روی کم خونی تاثیر می‌گذارد
گذشته از دریافت ویتامین B و آهن به میزان کافی، یکی از مهم‌ترین چیزهایی که می‌توانید برای غلبه بر کم خونی انجام دهید، چیست؟ غذاهای فرآوری‌شده و هله هوله را تا آن‌جا که ممکن است از رژیم غذاییتان حذف کنید. مصرف مقدار زیادی از کالری‌های خالی – مانند غذاهای فراوری‌شده و هله هوله، غلات تصفیه‌شده، فست فود، مواد مصنوعی یا قند زیاد – می‌تواند در کمبود مواد مغذی ضروری، خستگی، افزایش وزن، ضعف و نیز بیماری التهاب روده یا کاندیدا نقش داشته باشد.
کاندیدا یک بیماری است که منجر به بالا بودن سطح تکثیر قارچ و اختلال در تعادل طبیعی pH و پوشش مخاطی دستگاه گوارش می‌شود.
این امر تغییراتی را در جذب مواد مغذی توسط بدن ایجاد می‌کند. اغلب مشکلات گوارشی مانند IBD یا کاندیدا و کم خونی به ویژه در زنان با هم مرتبط هستند. اگر قبلا متوجه رنگ سفید بر روی زبان‌تان یا در پشت گلو شده‌اید، یا اگر تا به حال به یکی از اختلالات قارچی مبتلا شده باشید، احتمالا به کاندیدا مبتلا شده‌اید. همراه با مشکلات گوارشی، خستگی مزمن، مه‌آلود شدن مغز اغلب به عنوان نشانه‌ای از کاندیدا و IBD مورد غفلت قرار می‌گیرد. IBD (بیماری التهابی روده) یا رشد بیش از حد کاندیدا درست مثل کم‌خونی می‌تواند باعث کمبود تمرکز، ضعف در هماهنگی فیزیکی، دشواری در تمرکز بر روی کارها و حافظه‌ی ضعیف، شود.
به منظور غلبه بر کاندیدا و مشکلات گوارشی مرتبط، معمولا حذف قندها و غلات فرآوری‌شده دست کم برای یک مدت بسیار مفید است.
به عبارت دیگر، امتحان کردن “رژیم حذف” ممکن است تا حد زیادی به کنترل علائم کمک کند. اگر به مقدار زیادی غذاهای شیرین، پاستا، نان، غلات صبحانه و انواع دیگر محصولات غلات تصفیه‌شده و شیرین‌کننده‌ها را مصرف کنید، آن‌ها قارچ‌ها را در دستگاه گوارش شما تغذیه می‌کنند. این امر می‌تواند جذب آهن را کاهش دهد و کم‌خونی را بدتر کند، بنابراین توجه به کیفیت رژیم غذاییتان کلید بهبودی است.
توصیه می‌کنم این غذاهای مشکل‌ساز را که عاری از مواد مغذی هستند با سبزیجات تازه، پروتئین بدون چربی و چربی‌های سالم جایگزین کنید. این کار به بهبود سلامت گوارشی / روده کمک خواهد کرد و همچنین سبب می‌شود که مواد مغذی ضروری را از جمله آهن بهتر دریافت کنید.
در این‌جا بدترین غذاها را برای کم‌خونی می‌بینید که باید از آن‌ها پرهیز کنید
– شکر / شیرین‌کننده‌های افزوده
– غلات پردازش‌شده
– شکلات. شکلات حاوی ماده‌ای است که آهن را در بدن شما از بین می‌برد، بنابراین بهتر است زمانی که قصد بالا بردن سطح آهن بدن‌تان را داردید، از مصرف آن پرهیز کنید.
– سبوس. سبوس فیبر نامحلول بالایی دارد و بنابراین آهن را در طول هضم گیر می‌اندازد و از بدن خارج می‌کند.
– لبنیات متعارف. کلسیم به آهن موجود در غذاها متصل می‌شود و می‌تواند باعث جذب نامناسب شود.
– نوشیدنی‌های گازدار. این نوشیدنی‌ها دارای قند زیاد هستند و هیچ‌گونه مواد مغذی ندارند و در عین حال جذب آهن را متوقف می‌کنند.
– قهوه و چای سیاه. مصرف بیش از حد قهوه ممکن است جذب آهن را مسدود کند، بنابراین مصرف آن را به یک فنجان در روز کاهش بدهید.
۵ درمان طبیعی علائم آنمی (کم‌خونی)
شما می‌توانید علائم کم‌خونی را با روش‌های زیر درمان کنید:
– طحال را تغذیه کنید
– از پروبیوتیک برای داشتن روده‌های سالم استفاده کنید
– مواد غذایی غنی از آهن را مصرف کنید
– استرس‌تان را کاهش بدهید
– مصرف مکمل‌ها را در نظر داشته باشید
۱. طحال را تغذیه کنید
اولین درمان طبیعی برای کم‌خونی تقویت طحال است. طحال شما عضوی است که مسئولیت تولید گلبول‌های قرمز و همچنین حفظ مایعات را در سیستم شما بر عهده دارد. سالم نبودن طحال یکی از اولین عوامل ایجادکننده‌ی کم‌خونی است.
غذاهای خاصی وجود دارند که در واقع به شما کمک می‌کند طحال‌تان را تغذیه کنید، و به این ترتیب سبب می‌شوند که به طور طبیعی بر علائم کم‌خونی غلبه کنید. اولین گروه از این مواد غذایی عبارتند از کدوها، به ویژه کدو تنبل، کدو بلوطی، کدو گردویی، کدو اسپاگتی و غذاهایی که به رنگ نارنجی روشن هستند. به محصولاتی که در پاییز برداشت می‌شوند فکر کنید! این مواد غذایی برای تغذیه‌ی طحال عالی هستند. هدف این است یک یا دو وعده از این مواد غذایی را در رژیم روزانه‌تان قرار بدهید.
دیگر گروه مواد غذایی که برای تقویت طحال و تولید گلبول قرمز بسیار مهم است سبزیجات برگدار سبز هستند از جمله اسفناج غنی از مواد مغذی، کلم کالی و برگ چغندر. خوردن یک وعده از این مواد غذایی در روز، چیزی شبیه سالاد سزار با کلم کالی یا سوپ اسفناج، برای طحال شما بسیار مفید است.
آخرین، اما نه کم‌اهمیت‌ترین، گروه مواد غذایی که برای طحال فایده دارند، غذاهای تلخ هستند، مخصوصا سبزیجاتی مانند کاهوی رومی و سالاد شابانک، عالی هستند. شما همچنین می‌توانید قبل از خوردن وعده‌ی غذاییتان گیاهان دارویی تلخ را به عنوان مکمل مصرف کنید. اما هر چیزی که نوعی طعم تلخ دارد برای طحال بسیار مفید است.
۲. استفاده از پروبیوتیک‌ها برای داشتن روده‌ی سالم
مرحله‌ی دو برای این‌که بتوانید به طور طبیعی بر علائم کم‌خونی غلبه کنید، بهبود سلامت روده‌ها با مصرف پروبیوتیک‌ها است. سلامت روده‌ها برای جذب مواد مغذی بسیار مهم است. در واقع نباید بگوییم: “شما همان چیزی هستید که می‌خورید.” در عوض، باید بگوییم: “شما آن چیزی هستید که هضم می‌کنید.” اگر مواد غذایی که می‌خورید به درستی هضم نشود و جذب و دریافت مواد مغذی به درستی انجام نشود، شما آهن را هم جذب نمی‌کنید!
بسیاری از افراد که مکمل آهن مصرف می‌کنند، ممکن است تغییری در وضعیت خود مشاهده نکنند. به این دلیل که سیستم گوارش آن‌ها سالم نیست؛ آن‌ها احتمالا اختلالی به نام سندرم روده‌ی چکه‌کن دارند. روده‌ی چکه‌کن به شما اجازه نمی‌دهد که به درستی آهن و برخی دیگر از ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند ویتامین B۱۲، منیزیم و روی را جذب کنید.
یک مطالعه‌ی پزشکی از استنفورد نشان داد وقتی کسی پروبیوتیک مصرف می‌کند، افزایش سطح ویتامین B و همین‌طور آهن را تجربه می‌کند. بنابراین به جای این‌که با مصرف قرص آهن بدون این‌که مشکل اساسی را رفع کنید، سعی کنید تغییراتی اعمال کنید که مشکل روده‌تان به خوبی حل شود. من توصیه می‌کنم غذاهای غنی از پروبیوتیک را به رژیم غذاییتان اضافه کنید، غذاهایی مانند ماست خانگی، کفیر شیر بز و کلم‌ترش. پس از مصرف یک مکمل پروبیوتیک، معمولا ۵۰ تا ۱۰۰ میلیارد واحد بین المللی به طور روزانه، قطعا می‌تواند به جذب آهن توسط بدن‌تان کمک کند.
۳. موادغذایی غنی از آهن مصرف کنید
گام بعدی برای غلبه بر علائم کم‌خونی، مصرف غذاهای غنی از آهن است. غنی‌ترین منابع آهن هم (نوع جذب‌پذیرتر) در رژیم غذایی عبارتند از گوشت بدون چربی و غذاهای دریایی. منابع غذایی آهن غیر هم عبارتند از آجیل، لوبیا، سبزیجات و محصولات غنی‌شده‌ی غلات هستند. در ایالات متحده، حدود نیمی از آهن مصرفی از نان، غلات صبحانه و سایر محصولات غلات می‌آید، اما من توصیه می‌کنم بر گزینه‌های سالم‌تر که قابل هضم باشند، تمرکز کنید.
برخی از بهترین غذاهای حاوی آهن عبارتند از جگر گاو و جگر مرغ. جگر؟ ممکن است برای‌تان عجیب به نظر برسد، اما اگر شما جگر مرغ ارگانیک را از بازار محلی‌تان یا یک فروشگاه مواد غذایی معتبر بخرید، می‌توانید آن را در یک آرام پز با مرغ به نسبت مساوی یا در حدود یک سوم جگر، دو سوم مرغ قرار بدهید.
سبزیجاتی مانند هویج، کرفس، پیاز و نمک دریایی به آن اضافه کنید. این غذا برای کمک به کبد شما عالی است، زیرا آهن زیادی دارد. برای سایر غذاهای غنی از آهن، به دنبال غذاهای ارگانیک و خوراکی‌هایی مانند گوشت گاو، گوشت بایسون و بره باشید. همچنین، اسفناج، کلم کالی و برگ چغندر بخورید. یک برگر با گوشت بایسون همراه با اسفناج درست کنید؛ این بهترین راه برای مقابله با کم‌خونی است.
۴. استرس را در خودتان کاهش بدهید
اگر شما به لحاظ عاطفی تحت استرس هستید و با بخشش و عصبانیت دست و پنجه نرم می‌کنید، یا نگرانی و اضطراب مزمن دارید، واقعا طحال و کبدتان را به صورت منفی تحت تاثیر قرار خواهید داد. بنابراین، حتما در طول هفته زمانی را برای سرگرمی و ریلکس کردن برنامه‌ریزی کنید. به علاوه، شب‌ها به میزان کافی بخوابید. این اقدامات واقعا به تازه شدن سیستم بدن‌تان کمک خواهند کرد و سبب می‌شوند که بر استرس غلبه کنید. اگر این کارها را انجام دهید، شاهد نتایج فوق‌العاده‌ای برای غلبه بر کم‌خونی خواهید بود.
۵. مصرف مکمل‌ها را در نظر داشته باشید
با توجه به NHLBI (موسسه‌ی ملی قلب، ریه و خون)، علاوه بر اعمال تغییرات قید شده در بالا، احتمالا مصرف مکمل ب کمپلکس که حاوی فولات (نه اسید فولیک!) است، و همچنین مکمل آهن نیز به نفع‌تان خواهد بود. یک نکته‌ی مثبت دیگر مربوط به استرس و سلامت طحال: در طب چینی، کم‌خونی ارتباط بسیار نزدیکی با طحال دارد. و بعضی از گیاهان، به ویژه جینسنگ، واقعا به حمایت از طحال کمک می‌کنند. جینسنگ به عنوان گیاه دارویی آداپتوژن شناخته شده‌است که کورتیزول را کاهش می‌دهد. این امر می‌تواند کمک کند که بدن‌تان بهتر با استرس مقابله کند. در نهایت، چغندر غنی از فایده نیز به سیستم گردش خون و عادی شدن سطح آهن کمک می‌کند.
۵ ماده غذایی برای کاهش کم خونی
حتی با وجود این‌که کم‌خونی بسیار شایع است، این امکان برای اکثر افراد سالم که به بیماری خاصی مبتلا نیستند، وجود دارد که از کم‌خونی با داشتن یک رژیم غذایی سالم و فرآوری‌نشده جلوگیری کنند. پیش‌تر در مورد مواد غذایی که به منظور مدیریت علائم کم‌خونی و همچنین کاندیدا باید از خوردن‌شان پرهیز کنید، گفتیم. در این‌جا برخی از بهترین مواد غذایی را می‌بینید که برای غلبع بر کم‌خونی باید در رژیم غذاییتان قرار بدهید:
۱. جگر
جگر گاو غنی از آهن و ویتامین B۱۲ و انواع دیگر مواد معدنی مهم است. اگر قادر به مصرف جگر گاو نیستید، حتما گوشت گاو ارگانیک را به جای آن در رژیم غذاییتان بگنجانید.
۲. خمر ساکارومایسس سرویزیه
خمر ساکارومایسس سرویزیه غنی است از اسید فولیک، ویتامین B۱۲ و آهن. آن را به غلات، سالاد یا آب میوه اضافه کنید.
۳. مواد غذایی دارای ویتامین C زیاد
ویتامین C به جذب آهن کمک می‌کند. اگر شما در حال حاضر مواد غذایی حاوی آهن زیاد (گوشت گاو) را مصرف می‌کنید، بکوشید یک منبع ویتامین C را در همان غذا بگنجانید، چیزی مثل گوجه‌فرنگی، فلفل و توت‌فرنگی.
۴. سبزیجات برگ سبز
این سبزیجات مقدار قابل‌توجهی آهن و اسید فولیک دارند. اسفناج خام اگزالیک اسید زیادی دارد که می‌تواند جذب آهن را کاهش دهد؛ با این حال، بخارپز کردن اسفناج می‌تواند این اسید را کاهش دهد. سایر سبزیجات برگ سبز عبارتند از کلم کالی و کلم بروکلی بخارپز.
۵. شیرین‌کننده‌های طبیعی (در مقادیر کم)
اگر در این فکر هستید که در زمان نیاز به استفاده از نوعی شیرین‌کننده باید چه کار کنید و از مصرف قند هم پرهیز می‌کنید، سعی کنید ملاس یا عسل خام محلی را در مقادیر کم (حدود یک قاشق غذاخوری هر از گاهی) امتحان کنید. ملاس تیره را می‌توان به اندازه‌ی حدود یک قاشق مرباخوری در روز مصرف کرد، چرا که آهن بسیار بالایی دارد. عسل محلی یا استیویا دو گزینه‌ی خوب دیگر برای دوری از قند بیش از حد در رژیم غذایی هستند که می‌توانند کمی مواد غذایی را شیرین کنند.
منبع:Dr.Axe
مطالب مرتبط:
خواص آهن: ۱۱ مورد از بهترین فواید آهن برای پوست، مو و سلامتی
۲۵ مورد از بهترین مواد غذایی سرشار از منگنز که برای بدن مفید هستند
۲۵ مورد از بهترین مواد غذایی سرشار از منگنز که برای بدن مفید هستند
